SEDEN YILMAZ

STERİLİZASYON

            Sterilizasyon, herhangi bir maddenin veya cismin birlikte bulunduğu tüm mikroorganizmaların her türlü canlı ve aktif şekillerinden (vejetatif ve spor şekilleri de dahil öldürülmesi) arındırılması işlemine denir.

Sterilizasyonun amacı ve önemi

           Sterilizasyonun etkin olarak uygulanması hastane enfeksiyonları ile savaşta ön koşuldur. Hastane enfeksiyonlarından korunma; sterilizasyon, dezenfeksiyon kurallarının bilinmesi ve uygulanmasıyla gerçekleşir.

          Hastanın, ortamın ve araç gereçlerin, cerrahi müdahale öncesinde, girişim sırasında ve sonrasında patojen, non patojen mikroorganizmalarla kontaminasyonunu önleyerek sterilite korunur ve sterilitenin devamlılığı sağlanır.

Sterilizasyonda dikkat edilmesi gereken temel ilkeler

• Steril edilecek obje iyi yıkanmış olmalıdır.
• Sterilizasyon türü steril edilecek objenin tüm yüzeyine etki etmelidir.
• Steril edilecek objeler doğru olarak paketlenir.
• Sterilizasyon türünün süresi yeterli olmalıdır.
• Steriliteyi bozmamak için objeler uygun şekilde saklanır.
• Steril edilen objenin üzerine aracın cinsi ve steril edilme tarihi yazılır.
• Steril edilen obje sterilizasyonun geçerli olduğu süre içinde kullanılmalı ve malzemenin son kullanma tarihi bilinmelidir.
• Steril edilecek malzemenin içerisine ve sterilizasyon yöntemine göre indikatör etiket (Steril edilecek malzemelerin sterilliğini doğrulayan ısı ve kimyasal etkenlerle renk değiştirebilen genellikle organik kökenli göstergelerdir.) konur.

Sterilizasyon Yöntemleri;

      

        Sterilizasyon yöntemlerinin seçimi, steril edilecek obje ve mikroorganizmanın cinsi, kontaminasyon derecesi ve kurumun kullandığı yönteme göre değişir.

        Sterilizasyon, fiziksel (ısı, ışın, filtrasyon, ultrasonik ses dalgaları) ve kimyasal (solüsyonlar) yollarla yapılır. Sterilizasyon işleminin kalitesi kullanılan sterilizasyon yönteminin yanı sıra, temel sterilizasyon ilkelerine uyulmasına da bağlıdır.

Fiziksel Yöntemler

Isı ile sterilizasyon

   Isı ile sterilizasyonun etkisi, doğrudan mikroorganizmaların protein yapıları üzerine olur.

• Kuru hava fırını (Pastör fırını): Mikroorganizmalar üzerine etkisi, nemli ısıya göre daha azdır. Bütün mikroorganizmaları öldürmediği düşünüldüğünden dezenfeksiyon yöntemi olarak kabul edilir. Kuru hava ile nemin geçirgenliğine izin vermeyen pudralar, yağlar, cam eşyalar dezenfekte edilir. Bu yöntemle ısı-zaman ilişkisi şöyledir:

PASTÖR FIRINI

• Nemli hava ile sterilizasyon: Basınçlı su buharı (otoklav) ve basınçsız buhar ile sterilizasyon olarak ikiye ayrılır.

1. Basınçlı su buharı (Otoklav): Yaygın olarak kullanılan, en etkili ve güvenilir sterilizasyon yöntemidir. Sporlar dâhil tüm mikroorganizmaları öldürür. Basınçlı buhar ile yapılan sterilizasyonun en önemli üç noktası; doymuş buhar (ideali %100 doymuş, kuru buhar), ısı ve zamandır. Basınçlı su buharı ile sterilizasyonda ısı-zaman ilişkisi şöyledir

OTOKLAV

           Bu yöntem; cerrahi aletler, sıvılar, pamuklu materyaller, eldiven gibi cansız objelerin sterilizasyonunda kullanılır.

• Basınçsız buhar ile sterilizasyon: Doymuş ve akım halindeki basınçsız su buharı ortamında 100°C ile sterilizasyondur. Yüksek ısıya dayanmayan maddelerin (örneğin; şekerli besi yerleri vb.) sterilizasyonunda kullanılır. Arnold kazanı veya Koch kazanı gibi isimleri de vardır. Otoklavdan farkı, kapakların sıkıca kapanmaması ve çalışırken kapak kenarlarından buhar çıkarmasıdır. Kazanı çalıştırmadan önce altındaki deposunda yeterli su olduğundan emin olunmalıdır. Sterilizasyon süresi hesaplanırken 100°C’ye ulaşılması temel alınır ve en az 30 dk. beklenir. Otoklavların kullanıma girmesinden sonra bu yöntemin kullanılabilirliği azalmıştır.
• Flash sterilizasyon: Acil ihtiyaç durumlarında paketlenmemiş az sayıda malzemenin kısa sürede sterilizasyonu için kullanılan yöntemdir. Flash sterilizasyon için kullanılan otoklav ameliyathane içerisinde bulundurulur.
  
• Yakma: Yakma, infekte atıkların ortadan kaldırılmasında en yaygın kullanılan ve önerilen yöntemlerdendir. Yakma sonunda atık hacminin %95'ine kadar yok edilebilmesi yöntemin önemli avantajıdır. Ana yakma 900°C'ye, ikincil yakma 900/1200°C'ye kadar ısıtılır. Atıkların yüksek sıcaklıkta yakılması sonucu ortaya çıkan 900-1200°C sıcaklığa sahip atık gazların ısı enerjisinden yaralanmak mümkündür. 
• Sıcak su ile sterilizasyon: Tindalizasyon ve kaynatma olarak ikiye ayrılır.
• Tindalizasyon: Yüksek ısı ile bozulabilecek sıvı maddeler belirli sıcaklıklarda birkaç gün üst üste tutularak steril edilir. Örneğin, hidrolize olabilen çözeltiler 70°C'de, serum gibi proteinli maddeleri içerenler 56°C'de, aşılar ve şekerli çözeltiler 100°C'de tutulur. Benmari içinde su ısıtılır. İçinde steril edilecek çözeltiler bulunan tüp veya şişeler su içine daldırılır. Isıtma süresi çoğunlukla 1 saattir. İşlem 3 gün üst üste tekrarlanır. Dirençli sporlar için daha uzun süre de tutulabilir. İşlem aralarında materyal +4°C'de bekletilir. Tindalizasyon, az kirli çözeltilerle daha iyi sonuç verir. Bu nedenle kullanılacak cam eşyanın daha önceden diğer basit metotlarla steril edilmesi, içine madde konduktan sonra tindalize edilmesi önerilir.
• Kaynatma: Isıya dirençli mikroorganizmalar, sporlu bakteriler ve bazı virüsler 100°C'de birkaç saat dayanabilir. Bu nedenle kaynatma ancak evde ısıya daynıklı metal ve cam eşyaların dezenfeksiyon için kullanılır.

 Işınlarla sterilizasyon

•  Işınlarla sterilizasyonda ultraviyole ışınları, X ışınları, beta ve gama ışınları kullanılır. Bu ışınlar mikroorganizmaların DNA (Deoksiribonükleikasit)’sının yapısını bozarak etki eder. Gıda sanayiinde, suların sterilizasyonunda, protez malzemelerinin ve odaların ( müdahale odası, ameliyathane, vb.) sterilizasyonunda kullanılır.

Filtrasyon (süzme) ile sterilizasyon

• Diğer sterilizasyon yöntemleri ile bozulan sıvı maddelerin sterilizasyonunda kullanılır. Sıvı ortamda bulunan mikroorganizmaları sıvıdan ayırma işlemidir. Mayilerin sterilizasyonu bu yöntemle yapılır. Bu amaçla kullanılan aletlere, filtre denir.

Kimyasal Yöntemler

Kimyasal sterilizasyon yöntemleri; gazlarla kimyasal sterilizasyon ve sıvı kimyasal sterilizasyon olmak üzere iki şekilde uygulanır.

Gazlarla kimyasal sterilizasyon; hassas cerrahi aletlerin, elektrikli ve optik aletlerin ve plastik materyalin sterilizasyonunda kullanılır. Genellikle kullanılan, gaz ve etilen oksittir. Bu gaz mikroorganizmaların bütün türlerine etkilidir. Sterilizatörlerden çıkarılmış malzeme hemen kullanılmaz. Havalandırma bölmesine alınarak havalandırılır. Havalandırma, malzemenin 50-60°C 8-12 saat veya oda ısısında 7 gün bırakılması ile gerçekleştirilir.

Sıvı kimyasal sterilizasyon; Sıvı kimyasal sterilizasyon uygun olarak kullanıldığında bakteri, mantar, tüberküloz basili ve virüslerin tüm şekillerini yok eder. Sterilizasyon solüsyonu olarak genellikle gluteraldehit ve formaldehit kullanılır. Gluteraldehitin %2’lik solüsyonu etkilidir. Genellikle sistoskop, bronkoskop gibi lensli aletlerin sterilizasyonunda kullanılır. Sterilizasyonun gerçekleşmesi için aletler on saat glutaraldehitte bekletilir ve kullanılmadan önce içinden distile su geçirilerek iyi havalandırılması sağlanır.

SEDEN YILMAZ

DEZENFEKSİYON

            Dezenfeksiyon, cansız objelerde hastalık yapabilen mikroorganizmaların (sporlar hariç) çoğalmasının engellenmesi veya yok edilmesi işlemidir. Dezenfeksiyon için kullanılan kimyasal solüsyonlara, dezenfektan denir. Dezenfektan çok düşük konsantrasyonlarda vücut yüzeyine uygulandığı zaman, antiseptik ismini alır. Antiseptiklerle canlı dokulardan mikroorganizmaların uzaklaştırılması işlemine ise antisepsi denir.

                   Dezenfeksiyonun amacı ve önemi;

              Organizmada gelişebilecek olası bir enfeksiyonun başlamasını engellemek için ortamdaki potansiyel tehlikeye sahip mikroorganizmaları tür ve sayıca azaltmak, yok etmek veya uzaklaştırmaktır. Hastane ortamında gerek hasta bakımı ile ilgili araç gereçlerin, gerekse ortamın dezenfeksiyonu, hastane enfeksiyonlarının önlenmesi ve enfeksiyon zincirinin kırılmasında önemlidir.

Dezenfektanların etkisi;

• Dezenfektanın yoğunluğuna,
• Dezenfeksiyon solüsyonun ısısına,
• Organizma ile temas ettiği süreye,
• Organizmanın miktarı ve türüne,
• Dezenfekte edilecek materyalin temizliğine bağlıdır.

         Dezenfektan maddeler, mikroorganizmaların zarına geçerek etkisini gösterir. Ancak obje üzerindeki kan, serum ve diğer proteinli maddeler geçişi önleyip dezenfeksiyonu etkisiz hale getirebilir. Bu nedenle dezenfekte edilecek materyalin çok iyi yıkanıp durulanması gerekir. Yüksek yoğunluktaki dezenfektanların öldürücü etkisi yüksektir.

Dezenfeksiyonun başarıya ulaşması için yapılması gerekenler

• Dezenfekte edilecek objede materyal artığı temizlenir.
• Obje dezenfektan içine tam olarak batırılır.
• Uygun dezenfektanda uygun süre bekletilir.

Dezenfektanların özellikleri

         Dezenfeksiyon işlemlerinde kullanılan dezenfektanlarda aranan özellikler şunlardır:

• Kısa sürede en dayanıklı mikroorganizmaları etkilemesi
• Çözücüde kolay erimesi
• Etkisinin canlı dokuya az, mikroorganizmalara çok olması (toksik etki)
• Malzemeyi bozmaması ve leke yapmaması
• Kokusunun hoş olması
• Ekonomik olması
• Kolay temin edilebilmesi
• Düşük yoğunlukta yüksek etkili olması
• Kullanımının kolay olması
• Hem dezenfektan hem de antiseptik olarak kullanılabilmesi
• İrritan (tahriş edici) etkisinin olmaması

Dezenfeksiyon yöntemleri;

        Dezenfeksiyon işleminin çeşitli yapılış yöntemleri vardır. Aşağıda en çok kullanılan dezenfeksiyon yöntemleri ve dezenfektanlar sıralanmıştır.

• Kimyasal yöntemlerde; klor, brom, iyot, ozon, fenol, alkol, sabun, deterjan, hidrojen peroksit, çeşitli alkaliler ve asitler kullanılır.
• Fiziksel yöntemlerde; ısı ve ışık kullanılır. Isı ile dezenfeksiyonda sıcak su ve kaynatma, ışık ile dezenfeksiyonda ultraviyole ışığı en çok kullanılan yöntemlerdendir.
• Mekanik yöntemlerde; ızgara, kum tutucu, çökeltme, biyolojik tasfiye işlemleri kullanılır.
• Radyasyon yönteminde; kobalt 60 gibi (radyoizotop ) maddelerden çıkan gama ışınları da su ve pis suların dezenfeksiyonunda kullanılır.

Dezenfeksiyon çeşitleri;

           

      Dezenfeksiyonda kullanılan dezenfektanların etkisine göre gruplandırılır.

• Yüksek düzey dezenfeksiyon: Yüksek ısıda bozulabilen malzemeler kimyasal solüsyonlarla dezenfekte edilir. En çok kullanılan dezenfektanlar; guluteraldehit, formaldehit, hidrojen peroksittir.
• Orta düzey dezenfeksiyon: Virüs ve bakteri sporlarını öldürmez. Alkoller, iyodoforlar, fenoller bu gruba girer.
• Düşük düzey dezenfeksiyon: Vejetatif bakterilerle, bazı mantar ve virüsleri etkileyen yöntemdir. Fenoller, amonyum bileşikleri ve iyodoforlar bu gruba girer.

Sık kullanılan dezenfektanlar;

• Alkoller: Plastik, lastik ve lateks malzemeler için kullanılır. Yüksek düzey dezenfeksiyon oluşturmaz.
• İyot ve iyodoforlar: Kolay temin edilir, fakat yüksek düzey dezenfeksiyon oluşturmaz. Antiseptik olarak da kullanılır.
• Klor solüsyonları: Geniş yüzeylerin dezenfeksiyonunda kullanılır. Hepatit B ve AIDS virüslerinde etkili olup yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar.
• Formaldehit: Yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar fakat çok toksiktir.
• Gluteraldehit: Yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar, formaldehite göre daha az toksiktir.

SEDEN YILMAZ

ANTİSEPSİ

        Enfeksiyonun önlenmesi için vücut yüzeyinde (deri ve mukoza) ve yaralarda bulunan patojen mikroorganizmaların kimyasal maddelerle temizlenmesi işlemine, antisepsi denir.

     Canlı yüzeylerde, patojen mikroorganizmaları temizleyerek antisepsiyi sağlayan kimyasal maddelere, antiseptik solüsyon denir. Antiseptik solüsyonlar, dezenfeksiyonda kullanılan kimyasal maddelerin yeterince sulandırılarak dokularda kullanılabilir duruma getirilir. Bu nedenle antisepsi işlemine, doku dezenfeksiyonu da denir.

          Antiseptik solüsyonlar su, sabun gibi sadece kir ve bakterileri azaltmaz; bu ajanlar kimyasal etki ile bakterileri öldürür (bakterisit etki) veya bakterilerin üremelerini durdurur (bakteriostatik etki).

El ve cilt antisepsisi için kullanılan antiseptik solüsyonlar;

• Sabun
• Heksaklorofen (Phisohex)
• Klorheksidin Glukonat (hibiscrup, klorhex)
• İyodin ve İyodoformlar
• Triklosan
• Alkoller (%70) etil ya da izopropil alkol
• Paraklorometoksilin (PCMX)

SEDEN YILMAZ

CERRAHİ ASEPSİ

Bone Giyme;

          Cerrahi müdahale sırasında saçlardan oluşacak döküntülerden ve sıçrayacak partiküllerden hastanın korunması için bone veya kep kullanılır.

Maske Takma;

             Solunumla bulaşan patojen mikroorganizmalarla enfekte olduğu bilinen hastaların bakımında ve cerrahi müdahaleye yardımcı olurken tek kullanımlık cerrahi maske kullanılır. Maskeler; kâğıt, bez, köpük veya sentetik materyallerden yapılmış olabilir. Maske, tekniğine uygun takılır ve çıkarılır.

Steril Gömlek Giyme ve Çıkarma;

      Steril gömlek, bir bariyer oluşturarak mikroorganizmaların ciltten ve giysilerden cerrahi uygulama yapılacak bölgeye ulaşmasını engellemek, hastayı ve cerrahi ekip üyelerini çapraz enfeksiyondan korumak amacıyla kullanılan, kumaş ya da tek kullanımlık malzemeden yapılmış gömlektir.

Steril Eldiven Giyme ve Çıkarma

       Sağlık personeli; elinde kesik, çizik ve çatlaklar olduğunda ve rutin işlemler sırasında, kendi can güvenliğini sağlamak amacıyla eldiven giymeye özen gösterir.

    Eldiven, çapraz bulaşmaları (sağlık personelinin elinden hastalara veya steril malzemelere, hastadan sağlık personeline ya da sağlık personelinin eliyle hastadan hastaya ) önlemek için giyilir. Bu nedenle eldivenleri tanımamız ve nasıl giyildiğini bilmemiz gerekir.

        Steril eldiven, naylon eldiven, nonsteril eldiven olmak üzere üç çeşit eldiven vardır.

    Steril eldiven; lateks içeren ve içermeyen, cerrahi aseptik kurallar çerçevesinde yapılacak işlemlerde kullanılan eldiven çeşididir. Steril eldiven sağ ve sol ele uyumlu olarak bulunur. Eldivenin ele daha iyi uyması için başparmak biraz içeri doğru kaydırılmıştır. İçi ve dışı steril ve bir çift olarak ambalajlarda bulunur. Boyutları, 7’den başlayıp yarım numara artarak 8 ½’ ye kadardır. Steril eldiven tekniğine uygun giyilir ve çıkarılır.

       Naylon eldiven; ince, genellikle yarı şeffaf naylondan yapılmıştır. Zorlanma olmayan işlerde, ellerin temiz kalması için kullanılır.

     Eldiven, ele tam oturmadığı için ince işlerin yapılmasına olanak vermez. Daha çok gıda sektöründe bulaşmanın engellenmesi için kullanılır.

       Nonsteril eldiven; steril olmayan, (nonsteril) çoklu ambalajlarda kullanıma sunulur. Sağ ve sol çiftlerden her ikisi de birbirinden farksızdır. Ele oturduğu için rahatlıkla pek çok amaçla kullanılır.

Eldiven kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar;

• Steril ortamlarda yapılması gereken işlemler (cerrahi operasyonlar, üriner kateterizasyon vb.) dışında, steril eldiven kullanmaya gerek yoktur.
• Vücut sıvıları, kontamine materyal ve yüzeyler, mukozalar ve zedelenmiş deri ile temastan önce eldiven giyilir.
• Sağlık çalışanının deri bütünlüğü bozulmuş ise eldiven giyilir.
• Bir hasta ile ilgili işlem bittikten sonra eldivenler hemen çıkarılır, tıbbi atık torbasına atılır.
• Aynı eldiven, başka bir hasta için kullanılmaz.
• Eldivenler yıkanmaz.
• Eldiven bulaşma riskini tamamen ortadan kaldırmaz.
• Eldiven giymeden önce ve eldiveni çıkardıktan sonra eller mutlaka yıkanır.
• Bulaşma riskinin fazla olduğu durumlarda, çift eldiven giyilir.
• Hastadan bir başka hastaya geçerken ayrıca aynı hastanın kontamine bölgesiyle temastan sonra başka bir bölgeye temas etmeden önce eldiven mutlaka değiştirilir.
• Aynı eldivenle asla iki farklı girişimde bulunulmaz.

Steril Paket ve Bohça Açma

      Steril paket ve bohça, tekniğine uygun olarak açılır. Böylelikle steril paket ve bohçanın sterilliği bozulmaz.

Steril paket ve bohça açmada dikkat edilecek noktalar;

• Steril bir paketin dışının steril olmadığını unutmayınız.
• Steril malzeme paketinin yırtık olup olmadığı kontrol edilir.
• Steril malzeme paketinin ıslak olup olmadığı kontrol edilir.
• Steril malzeme paketinin son kullanma tarihi kontrol edilir.
• Paket üzerinde sterilizasyon işlemine tabi tutulduğunu gösteren maruziyet bantları (indikatörlü etiketler) kontrol edilir.
• Paketi kesinlikle yırtarak açmayınız.
• Steril malzemeyi, steril giyinen birisi için açıyorsanız açtığınız paketin içindeki malzemeyi almasını bekleyiniz, paketin içine dokunmayınız.
• Steril paket veya bohça bir yere konularak açılacak ise zemin kuru, boş, bel seviyesinden yüksekte ve düz olmalıdır.

SEDEN YILMAZ

CERRAHİ ASEPSİ

         Uygulama yapılacak ortamın ve gerekli araç gerecin mikroorganizmalardan arındırılması işlemidir. Cerrahi asepsi; deri bütünlüğü bozulduğunda, vücut boşluklarına girildiğinde (invaziv işlemler), hastalara bakım verirken (üriner kateterizasyon, yara bakımı, parenteral uygulamalar vb.) uygulanır. Bu girişimler ve bakımlar esnasında steril kurallara uyulur.

Cerrahi asepsi ve dikkat edilecek noktalar;

• Steril bir cisim, sadece steril bir cisme değebilir.
• Steril olmayan bir cisim, steril cisme değdiğinde, onu kontamine eder (kirletir).
• Steril bir kumaş ya da kâğıt üzerine herhangi bir sıvı sıçratılmaz.
• Steril cisim bel düzeyinin üzerinde tutulur. Böylece cismin görüş açısı içinde kalması sağlanır ve kaza ile kontamine olması engellenir.
• Steril bir alan ya da cisim üzerine konuşmaktan, öksürüp hapşırmaktan, üzerinde el kol gezdirmekten sakınılır.
• Steril alandan uzaklaşılmaz ya da alana sırt dönülmez.
• Kesilmiş deriden içeri sokulan, deriyi delerek içine giren, normalde steril olan vücut boşluklarına yerleştirilen her şeyin steril olması gerekir.
• Steril objeler, steril malzeme pensi veya steril eldiven ile tutulur.
• Cismin steril olup olmadığından en ufak bir kuşku duyuluyorsa cisim kontamine kabul edilir.

Cerrahi Asepsi Tekniğine Uygun El Yıkama

     Cerrahi asepsi tekniklerine uygun olarak ellerin yıkanması ve kurulanması gerekir.

Steril havlu ile kurulanma işleminde havlunun ıslak kısmı, kurulanan el ile kesinlikle tutulmaz ve havlunun, gereksiz hareketlerinden kaçınılır

SEDEN YILMAZ

Tıbbi Asepsi

          Tıbbi asepsi, patojen mikroorganizmaların bir kimseden diğerine veya çevreye yayılmasını önlemek için yapılan işlemlerdir. Mikroorganizmaların kaynaktan çıktıktan sonra yok edilme yöntemlerini de içerir.

     Tıbbi asepsi ve dikkat edilecek noktalar;

•  Eller, yapılacak işlemlerden önce ve sonra yıkanmalıdır.
• Kirli araç gereçler ve yatak takımları üniformaya değdirilmeden taşınır.
• Kirli yatak takımları ve diğer gereçler yere konmaz.
• Yatak takımları silkelenmez.
• Hastaların öksürüğü, hapşırığı ve solunumu ile temas etmemek için tedbir alınır.
• Araç gereçler yıkanırken, fırçalanırken veya tozu alınırken vücuttan uzakta tutulur.
• Temizlenme işlemi az kirli bölgeden çok kirli bölgeye doğru yapılır. Kirli veya kullanılmış araç gereçler, doğrudan doğruya uygun kapların içerisine konur.
• Vücut atıkları ve akıntılarıyla bulaşmış ıslak gereçler, naylon torbalar içine konulduktan sonra kirli arabasına atılır.
• Banyo suyu, gargara suyu gibi kirli sular, küvetin kenarına ve üniformaya sıçratılmadan doğrudan kanala dökülür.
• Patojenlerle kirletildiğinden şüphe edilen gereçler sterilize edilir.
• Mikroorganizmaların yayılmaması için bireysel temizliğe ve düzene dikkat edilir.

El Yıkamanın Önemi ve Çeşitleri

           El yıkama, hastane enfeksiyonlarının önlenmesinde en basit yöntemdir. Hastane enfeksiyonları dışında genel halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi açısından da el yıkama son derece önemlidir. Sağlık personelinin elleri, mikroorganizmaların hastadan hastaya yayılmasında önemli rol oynar.

Amerikan Hastalık Kontrol Merkezi’nin (CDC) önerisine göre ellerin yıkanması gereken durumlar;

• Hastaya temas öncesinde
• Hastaya temas sonrasında (örneğin; ateş, nabız, tansiyon ölçümleri sonrası, hastayı taşıma sonrası vb.)
• Eldiven giymeden önce
• Eldiven çıkardıktan sonra
• Üriner kateter, periferal venöz kateter veya diğer invaziv girişimler öncesi
• Vücut sıvıları, mukoz membranlara temas öncesi ve sonrası
• Yaraya temas, yara bakımı öncesi ve sonrası
• Hasta bakımı sırasında kontamine bölgeden temiz bölgeye geçerken
• Hasta yakınında bulunan malzemelere temas sonrası

Eller yıkanırken uyulması gereken genel kurallar

• Elde ve kollarda bulunan takılar çıkarılır.
• Tırnaklar kesilir.
• Oje ve takma tırnak varsa çıkarılır.
• Ellerde ve kollarda kesik, çizik varsa bunlar su geçirmez, steril bantla kapatılır.

El yıkama; normal (sosyal), hijyenik, antiseptik solüsyonla ovalama ve cerrahi el yıkama olarak uygulanır.

Normal (Sosyal) El Yıkama;

       Normal el yıkama, kirli ellerin su ve sabun ile yıkanmasıdır. Burada eldeki gözle görünür kir ve derideki geçici flora (Hastaya ait sekresyonlar ile kontamine araç gereçlerden, sağlık personelinin eline bulaşan ve derinin yüzey kısmına yerleşen mikroorganizmalardır.) elemanları tamamen ortamdan uzaklaştırılır. Bu etkinliğin sağlanması için eller, en az 15–20 saniye yıkanır.

Hijyenik El Yıkama;

          Normal sabunlar ve antiseptik özellikli sabunlar kullanılabilir.Bu şekilde geçici mikroorganizmalar uzaklaştırılır ya da öldürülür.

Hijyenik el yıkama yapılması gereken durumlar;

• Hastanın vücuduna yapılacak girişimlerden önce
• Enfeksiyona yatkın hastayla temas öncesi
• Yara ve üretra kateterleri ile temas öncesi ve sonrası
• Eldiven takmadan önce ve sonra
• Kanla ve çıkartılar ile kontaminasyon olabilecek durumlar ile karşılaştıktan sonra

El Dezenfeksiyonu;

         El dezenfeksiyonunun amacı, ellerdeki mikroorganizmaların etkili ve hızlı bir şekilde uzaklaştırılmasıdır. Ellerin kirli olduğu düşünülüyorsa su ve sabunla yıkanır ve kurutulur. Sonra antiseptik özelliklere sahip dezenfektanların kullanılması gerekir. Bunun için hızlı, etkili bir alkol bazlı solüsyondan 3–5 ml. alınır, 30–60 saniye arasında her iki el birbirine sürtülür ve ovuşturulur. İşlem sırasında antiseptik solüsyonun ellerin her tarafına ve parmak aralarına teması sağlanır. Ellerin kendi halinde kuruması beklenir.

El dezenfeksiyonu, tam olarak el yıkamanın yerini almaz.

Cerrahi El Yıkama;

       Geçici floranın uzaklaştırılması, hijyenik el yıkamadır. Cerrahi el yıkama ise kalıcı flora (Cildin derin tabakalarında bulunan mikroorganizmalardır.) mikroorganizmaların sayısını azaltmaya yöneliktir. Cerrahi el yıkama, genellikle hastaya uygulanacak operasyon öncesi yapılır.

SEDEN YILMAZ

Ders: Meslek Esasları

            Konu:ASEPSİ VE ATİSEPSİ TEKNİKLERİ

1.ASEPSİ 

   1.1. Tıbbi Asepsi 

      1.1.1. El Yıkamanın Önemi ve Çeşitleri 

   1.2. Cerrahi Asepsi 

      1.2.1. Cerrahi Asepsi Tekniğine Uygun El Yıkama 

      1.2.2. Bone Giyme 

      1.2.3. Maske Takma 

      1.2.4. Steril Gömlek Giyme ve Çıkarma 

         Uygulama Basamakları 

         Uygulamanın Amacı 

      1.2.5. Steril Eldiven Giyme ve Çıkarma 

      1.2.6. Steril Paket ve Bohça Açma 

2. ANTİSEPSİ 

3. DEZENFEKSİYON 

4. STERİLİZASYON 

  4.1. Sterilizasyon Yöntemleri 

     4.1.1. Fiziksel Yöntemler

KAZANIMLAR : Asepsi ve Antisepsi Tekniklerine uygun kullanmak 

ÖĞRENİM STRATEJİLERİ :Sunuş - Buluş

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ : Beyin Fırtınası , Düz Anlatım , demonstrasyon 

      ASEPSİ

        İnsanlar, çeşitli mikroorganizmalara barınak oluşturur. Bir kişide hastalık yapmayan mikroorganizma, diğer bir kişide hastalık oluşturabilir. Bu nedenle bir hastada kullanılan araç gerecin, bir başka hastada güvenle kullanılabilmesi için önce temizlenmesi, sonra uygun yöntemlerle mikropsuz hale getirilmesi gerekir.

       Asepsi; patojen mikroorganizmaların bir ortamdan ya da konakçı üzerinden uzaklaştırılması işlemidir. Mikroorganizmaların, vücutta enfeksiyona neden olabilecekleri herhangi bir bölgeye girmesini engellemek için sağlık kuruluşlarında harcanan çabaların tümünü tanımlayan genel terime, asepsi; bu amaçla yapılan işlemlerin tamamına da aseptik teknik denir. Asepsinin amacı, hem canlı yüzeylerdeki (deri ve doku) hem de cisimlerdeki (tıbbi ve cerrahi araç gereçler) mikroorganizma sayısını azaltmak veya yok etmektir.

      Bir ortam; mikroorganizma içeriyorsa septik, içermiyorsa aseptik olarak tanımlanır. Örnek: Ameliyat gibi tıbbi girişimler aseptik ortamda yapılır.

        Asepsi, tıbbi asepsi ve cerrahi asepsi olmak üzere iki şekilde ele alınır.